Özcan Yazıcı
Spotify ve Youtube yakında büyük bir rekabete mi girecek? Spotify “videoya”, Youtube “podcast’e” hakikat yelken açarken, ses ve görüntünün amiral gemileri, birbirlerinin alanına yönelerek, harmanlanmış yeni platformlara mı dönüşecek? Şayet bu öngörü gerçek olacaksa Spotify, “video podcast’lerle”, Youtube, “podcast’lerle” kullanıcıyı ne oranda kendi platformuna çekebilecek ve kalıcı hale getirecek? Pekala, kullanıcı hangisini tercih edecek? Görüntü ile zenginleşmiş Spotify’ı mı, yoksa podcast’e kapılarını açan Youtube’u mu? Ya Apple üzere başka büyük rakipler ne yapacak? Bu yeni rekabet ikliminin neresinde yer alacaklar? Bu ve emsal birçok sorunun cevaplarını şimdi bilmiyoruz. Lakin ayak sesleri yükselen yeni rekabet yerinin “ses ve videonun” birleştiği yeni platform modeli olacağının işaretleri hayli güçlendi.
Birkaç hafta evvel sızan bilgilere nazaran, Youtube yakında bir sekme ile podcast’e özel bir ana sayfa oluşturacak ve kendi görüntü markasının altına entegre edecek. Hatta bir yıl evvel podcast operasyonlarını yönetmesi için dalda tanınan bir isim olan Kai Chuck’ı atandı.
Bu haberin kamuoyuna yansımasından çabucak sonra Spotify yaklaşık bir yıldır beta etabında tuttuğu ve Youtube’tan transfer ettiği Joe Rogan üzere tanınan kimi yayıncılarına açtığı görüntü podcast özelliğini ansızın dört ülkedeki (ABD, Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda) tüm içerik oluşturucuların kullanımına sundu.
Bu ataklar, yakında Spotify ve Youtube’un, birbirlerinin güçlü olduğu alanlara yönelmeleriyle, büyük bir rekabete girişeceğinin ayak seslerini oluşturuyor.
APPLE TEMEL ATTI, SPOTIFY BÜYÜTTÜ
Pekala, bu kademeye nasıl gelindi; görüntü, podcast ve ses tabanlı bağlantısı nasıl bir gelecek bekliyor?
Görüntü epeydir günlük hayatımızın bir kesimi olsa da podcast aslında apansızın hayatımıza girmiş bir kavram ve mecra değil. Podcast, 2000’lerin başında Apple’ın MP3 müzik dinlemek için geliştirdiği iPod aygıtının “Pod”u ile, İngilizce’deki “broadcast” (yayın yapmak) sözcükleri birleştirilerek türetilmiş bir kavram. iTunes üzerinden sağladığı takviyeyle podcast yıllarca Apple’ın hegemonyasında sessiz sedasız ilerledi.
Podcast 2004 yılından beri hayatımıza dahil olmasına karşın, ağır telif hakları nedeniyle müzikten para kazanamayan Spotify’ın yeni bir gelir kapısı arayışıyla son 3-4 yılda podcast’e yönelmesi dünyada “sese” yönelik ilgiyi süratle artırdı.
Youtube’un lokomotifi olduğu “video” alanı bireyler, kurumlar ve markalar tarafından çoktan “yerleşik” bir dijital mecraya dönüşmüştü. Ses (podcast) tarafı ise, Apple Podcasts’in öncülüğünde, kendi halinde kavrulup gidiyordu. Görüntü üzere kitlesel bir mecra haline gelememişti. Daha çok “meraklılarının” bir hobi boyutunda kullandıkları bir kanaldı.
Fakat 2022 başı itibariyle 400 milyonu aşan kullanıcı sayısıyla Spotify’ın podcast’e yatırım yapması ve bu sayede ses tabanlı içerik oluşturuculara güçlü bir yer sunması öykünün boyutunu bir anda değiştirdi.
Bilhassa Covid-19 pandemisi sürecinin yarattığı rüzgârla da birey ve kurumlar Spotify’ın sunduğu bu imkânı kullanmaya ve ses tabanlı içerik geliştirmeye başladılar. Kullanıcısının farkındalığı başlangıçta yüksek olmasa da “Spotify’da olmak, Spotify’da sesini duyurmak” bireyler ve kurumlar için cezbedici oldu. Son iki yılda podcast yayıncılığı o kadar büyüdü ki, global seviyede yayınlanan podcast sayısı 4 milyonu geçti.
Müzikle başladığı seyahatinde “Sesin her şeyi olmak için” düğmeye basan Spotify, bilhassa 2019-2022 ortasında ses tabanlı teknoloji geliştiren birçok şirket ve start-up’ı satın alarak podcast stratejisini inşa etmeye başladı.
2019’da birinci büyük podcast yatırımını yapan Spotify, 500 milyon dolarlık devasa bir bütçe oluşturarak seri satın almalara başladı. Birinci önemli yatırımını podcast teşebbüsü Gimlet Media ve podcast sunucusu/uygulaması Anchor’u satın alarak yaptı. Anchor, sonraki süreçte Spotify’ın büyüyen podcast yatırımlarının ana omurgasını oluşturdu. Daha sonra Ringer, Megaphone FM, Parcast, Whooshkaa, Chartable ve Podsights üzere şirketleri satın alarak bünyesine kattı. Böylelikle süratli biçimde podcast alanında yatay ve dikey biçimde kesimde kendisini konumlandırdı. Anchor ve Megaphone FM’le podcast sunucu ve reklam hizmetleri altyapısını kurdu. Parcast ile özel podcast’ler geliştiren bir stüdyo kurdu ve podcast ağı oluşturdu. Betty Labs ve Locker Room’u alarak Greenroom markasını oluşturdu ve Clubhouse’a rakip oldu. Yakın vakitte Greenroom ismini Spotify Live olarak değiştirdi. Yapay zekâ dayanaklı Podz’u satın alarak uygulama içi arama altyapısını güçlendirmeye başladı. Dünya’nın en tanınan sesli kitap uygulamaları ortasında yer alan Findaway’ı bünyesine katarak sesin her yerinde var olacağı savını güçlendirmiş oldu. Yayın ve içerik dağıtımı teknolojisini güçlendirmek için Wooshkaa’yı satın aldı ve bu yılın birinci çeyreğinde de yayıncılar ve reklamverenler için podcast analitik tahlilleri sunan Chartable ile podcast reklamcılığı için platformlar ortası tahlil ve ilişkilendirme hizmeti sunan Podsights’ı satın alarak yayıncılar ve reklamcılar için data teknolojisi altyapısını güçlendirmiş oldu. Geçen yıl “Spotify Advertising” hizmetini duyuran Spotify, podcast reklamcılığı için de düğmeye bastı ve reklamverenler için reklam servisini duyurdu. Tekrar yayıncılar için de Anchor.fm üzerinden abonelik ve reklam geliri elde etmek için özel araçları kullanıma açtı.
Böylelikle 2019 başladığı operasyonları 2022 itibariyle olgunlaştıran Spotify, podcast alanında agresif büyüme için teknoloji mimarisini çabucak hemen tamamlamış oldu.
Bu altyapı üzerine “sesin her şeyi olmakla” yetinmeyeceğinin işaretini veren Spotify, görüntü alanına genişleme kararı alarak yeni bir kademeye geçti.
YOUTUBE OYUNA DAHİL OLUYOR
Pandemi sürecinde “ses” tarafındaki bu süratli gelişmeleri takip etmekle yetinen Youtube, bireylerin ve kurumların podcast’e ilgisinin süratle arttığını görünce harekete geçti ve podcast operasyonlarını yönetmesi için geçen yıl Kai Chuck’ı atadı.
Youtube bilindiği üzere Google’ı da bünyesinde barındıran Alphabet Grubu’nun çatısı altında ve tıpkı vakitte Google’dan sonra Dünya’nın en büyük ikinci arama motoru pozisyonunda.
Aslında Alphabet Kümesi bünyesinde Google Podcasts yıllardır podcast dizini (platformu) olarak hizmet veriyor. Fakat Spotify ve Apple Podcasts’in sahip olduğu pazar hissesiyle karşılaştırıldığında yüzde 2-3’leri aşamayan oranıyla neredeyse hiç kullanılmıyor. Spotify ve Apple son yıllarda podcast tarafına büyük yatırımlar yaparken Google Podcasts ile ilgili çabucak hemen parmak oynatılmadı.
O denli anlaşılıyor ki, Alphabet Kümesi, Google Podcasts’e yatırım yapıp büyütmek yerine, görüntü alanında monopolleşmiş Youtube’a podcast operasyonunu entegre etmeyi tercih etmiş üzere gözüküyor.
Şu ana kadar resmi bir açıklama yapılmamış olmasına rağmen yakın vakitte Youtube’un podcast yöneticisi Kai Chuck tarafından PodNews’e gönderilen dokümanlarda yakında Youtube’un RSS’i desteklemeye başlayacağı ve www.youtube.com/podcasts sekmesiyle podcast’e özel bir ana sayfanın kullanıma sunulacağı kaydediliyor.
Youtube podcast sekmesi kullanıma sunulduktan sonra muhtemelen Google Podcasts uygulaması ya büsbütün kapatılacak ya da birçok Google eserinde olduğu üzere ileri bir tarihte fişi çekilmek üzere öylece kendi haline bırakılacak.
SES VE GÖRÜNTÜYÜ NASIL BİR GELECEK BEKLİYOR?
Alphabet Kümesi neden bu türlü bir adım atıyor?
Spotify’ın ses tarafındaki agresif adımları ve büyümesi karşısında Youtube’un bu atılımı makul gözüküyor. “Ses” alanında bir markaya ayrıyeten güç harcayıp büyütmeye çalışmak yerine görüntünün yanına “sesi” de ekliyor ve tıpkı kanal üzerinden kullanıcıya sunuyor; isteyene görüntü isteyene podcast veriyor. Üstelik geçişkenliği kolay, esnek bir yapı oluşturuyor.
Bilhassa Spotify’ın yatırımlarıyla podcast’e ilgi son yıllarda artsa da, bilinirlilik ve talep şimdi kâfi seviyede değil. Halbuki Youtube global olarak tanınan hale gelmiş bir marka. Podcast de bu tanınan markanın altına koyulduğunda kullanıcı farkındalığını ve bilinirliliğini artırmak mümkün olacak. Yani hazır bir markanın gücünden yararlanmış olacak. Açıkçası bu büyük bir fark yaratacak.
Yapılan kimi araştırmaların da gösterdiği üzere, Youtube bu haliyle bile Almanya, ABD üzere kimi ülkelerde podcast dinlemede ya Spotify’dan çabucak sonra, ya da Spotify ve Apple Podcasts’ten sonra en çok kullanılan platform pozisyonunda.
Kıymetli detaylardan birisi de, “keşfedilebilirlik” konusu olacak. Spotify, Apple Podcasts algoritması ve platform içi arama özellikleri kaliteli ve istikrarlı podcast yayınlarının kullanıcı tarafından “keşfedilmesini” şimdi desteklemiyor. Her iki marka da buna şimdi istenilen tahlili üretebilmiş değil. Editörlerle bunu çözmeye çalışıyorlar.
Meğer Youtube’un görüntü tarafından geliştirdiği bir altyapı ve teknoloji zati var. Üstelik bu teknoloji milyonlarca kullanıcısıyla oluşturduğu geniş bir data ağının üzerinde ilerliyor. RSS’i desteklemeye başladıktan sonra podcast sekmesini bu ana omurgaya nasıl ve tam olarak hangi entegrasyonla oturtacağını şimdi bilmiyoruz, ancak görüntü tarafında yıllardır geliştirdiği güçlü teknoloji ve algoritmasıyla “keşfedilebilirlik” konusunda Spotify ve Apple’a karşı üstünlük sağlaması mümkün gözüküyor.
Bu detay o denli hayati bir öge haline gelebilir ve Youtube’u podcast içerik oluşturucularının ve haliyle kullanıcılarının en beğenilen platformu haline getirebilir.
Spotify ve Apple Podcasts tarafının kıymetli sancılarından birisi de içerik oluşturucularına “gelir modeli” sunmaktaki zorlukları. Reklamverenlerin podcast’e ilgisi yeni yeni oluşuyor. Spotify ve Apple’ın bir yıl evvel kullanıma sunduğu “podcast aboneliği”yle ilgili kuşkular yüksek ve nasıl ilerleyeceği de meçhul.
Meğer Youtube’un başta Google reklamcılığıyla (Adwords) desteklediği hazır ve güçlü bir reklam teknolojisi var. Bunu podcast tarafına entegre etmek güç olmayacaktır.
HİBRİD BİR GELECEK BİZİ BEKLİYOR
Başlangıçta da aktardığımız üzere Spotify görüntüye, Youtube da sese yatırım yapıyor. Spotify, sesi görüntü ile zenginleştiriyor, Youtube sesi de bir seçenek olarak yapısına entegre ediyor.
İki marka da bir tarafıyla buna mecbur. Zira bu sırf bu iki dev markanın hem görüntü hem de ses tarafında kullanıcıyı tutması ve gelir elde etmeyi hedeflemesiyle ilgili değil; orta ve uzun vadeli bir stratejinin modülü.
Bağlantı ve genel mecra kullanımı ses ve görüntünün harmanlandığı yeni hibrit bir geleceğe yanlışsız evriliyor. İş ve özel hayat karması içinde taşınabilir ömür kökleşiyor. Yeni internet teknolojileri, güçlenen data iletimi, dahası yapay zeka teknolojisiyle desteklenen “akıllı ev”, “akıllı otomobil”, “akıllı giyilebilir kıyafetlerle” ömür akışı kesintisiz ve bağlı hale geliyor. Bu da, kişinin gereksinim ve isteğine nazaran, sesle görüntü ortasındaki entegrasyonu, geçişkenliği mecburî hale getiriyor. Yani bir içeriği işe gitmeden çabucak evvel görüntü olarak tüketmeye başlayıp biraz sonra arabanızda podcast olarak tüketmeye devam edebilirsiniz. Ya da görüntü ve podcast versiyonları ortasında tercih yapabilirsiniz.
Dahası, bugün için biraz fütüristik gözükse de, ses ve görüntü sadece birer “medya” aracı olmanın ötesine yanlışsız genişleme potansiyeli taşıyor. Ferdi, toplumsal, grupsal, ticari, özel ve genel her türlü süreç için sesi ve görüntüyü özelleştirerek kullanma imkanının oluşması, teknoloji geliştirmelerini, modellemeleri ve kullanım hallerini de genişletecek.
Elbette Spotify ve Youtube üzere markalar teknoloji geliştirme boyutuyla sürecin bir tarafındalar, başka tarafında ise kullanıcılar bulunuyor. İçeriği tüketme ve tıpkı vakitte içerik geliştirme biçimleri ve talepleri bu markalara teknolojilerini dinamik olarak geliştirme ve istikamet verme imkanı sağlayacak.
Ancak o denli anlaşılıyor ki, Siri, Google Asistan, Alexa, Cortana, Bixby üzere sanal asistanların da sürece eklemlenmesiyle ses ve görüntünün hayatımızın odağına yerleştiği bir periyoda adım atmamız kaçınılmaz gözüküyor. Hele hele bugünlerde sıkça gündeme gelen Web 3.0 ve metaverse evreniyle birlikte “yazılı” dünyadan “ses ve videonun” hâkim olduğu bir dünyaya biraz daha yaklaşmış olacağız.
Kiminiz için pek mümkün ve heyecan verici, kiminiz içinse hayal ötesi bu geleceğin detaylarını ele almak da artık diğer yazıların konusu olsun…
