DİYARBAKIR Etraf ve Şehircilik Diyarbakır Vilayet Müdürlüğü tarihi Sur ilçesindeki Alipaşa ve Lalebey mahallelerinde 5 1899 etapta yürütülen ‘Kentsel Dönüşüm’ çalışmaları kapsamında TOKİ birinci etapta yer alan 47 konut 8 ticaret ve 2 butik otel yapısından kontratı imzalanan 28 adedinin anahtar teslimini yaptı
Alipaşa mahallesinde gerçekleştirilen 28 days haunted teslim merasiminde konuşan Etraf ve Şehircilik Diyarbakır Vilayet Müdürü Ufuk Nurullah Alım İçerisinde bulunduğumuz Alipaşa da bir etap tamamlandı Kalan 4 etabın da 2 3 ay içerisinde tamamlanmasına müteakiben anahtar alef teslimlerini hak sahiplerine yapacağız dedi
Alım konuşmasına devam ederken hak sahipleri itirazlarını yüksek sesle lisana getirdiler TOKİ ye borçlandıklarını ve ömürleri boyunca çalışsalar bile talep edilen parayı ödeyemeyeceklerini lisana getirdiler alice in borderland
4 BİN 300 TL TAKSİTLE 800 BİN TL YE KONUT
Anahtar teslimi yapılan konutlarda birçok eksiğin olduğunu da lisana getiren hak sahipleri Etraf ve Şehircilik Bakanlığı nca yeni konutlar yapılıncaya american gigolo kadar kira yardım dayanağı verileceği söylendiğini lakin 2017 den bu yana bu takviyesi alamadıklarını söylediler
İnşası yaklaşık 6 yıl süren Sur meskenlerinin hak sahipleri bu süreçte daha evvel birçok sefer andropoz bir ortaya gelerek hem kira yardımı konusunda hem de yıkılan konutları konusunda Etraf ve Şehircilik Bakanlığı tarafından mağdur edildikleri istikametinde basın açıklamaları yapmıştı
Anahtar teslimi merasiminde bir defa daha ortaya arcane çıkan mağduriyete nazaran konutu yıkılan vatandaşa konutuna karşılık bir mesken verilmesi gerekirken bu yapılmadı ve vatandaş ödeyemeyeceği meblağlarda borçlandırıldı Takdir komitesi bir vatandaşın meskenini 55 bin TL sayarken TOKİ nin ask kumardir yaptığı meskeni 4 300 TL taksitle 800 bin TL kıymet biçmiş Öbür bir vatandaşın meskenini 39 bin TL’ye sayılırken TOKİ nin yaptığı konut için de 835 bin TL üzerinden değerlendirilmiş aslinda ozgursun
YIKICI SONUÇLARI OLACAĞINI BİLİYORDUK
Sur daki tez kamulaştırma sürecini başından bu yana takip eden kamulaştırmanın iptali için başka sivil toplum örgütleriyle birlikte teşebbüslerde bulunan periyodun Diyarbakır Mimarlar Odası Eş Lideri ayak isleri Şerefhan Aydın ile gelinen evreyi konuştuk
Vaktinde Sur daki ivedi kamulaştırma kararına karşı çıktıklarını belirten Aydın bunun münasebetlerini şöyle hatırlattı Savaşın çabucak sonrası çabuk değil ivedilikle alınan bu kararın kentle tartışılmadan direkt Ankara merkezli alınmasının yıkıcı sonuçları olacağını bildiğimiz için ısrarla karşı çıkmıştık Birincisi bu karar masa başında halka karşın alındı ‘İçinde halk olmayan bir karardır içinde kentin meslek örgütleri kentin gerçek sahiplerinin olmadığı bir karadır’ dedik ‘Kentsel sit alanı olan ve yüzlerce tarihi yapının bulunduğu bir alana kentin binlerce yıllık hafızasını taşıyan bir alana bu formda yaklaşılmaz’ dedik ‘Savaş sonrası alanda birtakım yapıların tahrip olma durumu mu var gelin istişare ederek daima birlikte bir tahlil bulalım’ dedik Fakat bilindiği üzere bir tek ben bilirim kibri Sur un bu hale gelmesine yol açtı
HAKLI ÇIKMAMAYI DİLERDİM
Haklı çıkmamayı dilerdim diyerek gelinen basamağa dikkat çeken Aydın Sur daki demografinin de değiştirildiğini söyledi Bu alanın demografisinin değiştirileceğine dair telaşlarımız vardı Şu an görüldü ki bu alanda ekonomik gücü zayıf olan mahalleli yani bu alanın gerçek sahipleri burada barındırılmayacak Zira parası yok ve parası olmayanın bu alanda oturma lüksü olamaz terk etmeli buraları Yerine periyodun nimetlerinden yararlanan parası gücü olanlar yerleştirilecek Alanda yapılan konutların çok yüksek bedellerle satışa sunulduğunu biliyoruz
KENT HAFIZASIZ BIRAKILDI
Tez kamulaştırma kararıyla gerçekleştirilen kentsel dönüşümün toplumsal ve ruhsal tesirlerine de değinen Mimar Şerefhan Aydın Maalesef Sur daki yurttaşın barınma manasında mağdur olacağı bu mağduriyetin beraberinde ekonomik ruhsal toplumsal ve toplumsal yıkımlar getireceğini belirtmiştik Ulaşılabilen ve görülenler dışında bu ailelerin nerede neler yaşadığını kim bilebilir kim hissedebilir dedi
Yıkımla birlikte binlerce yıldır yere yansıyan bu hafızanın yok edileceğini belirttik ve maalesef o da oldu Kimliksiz tarihsiz bir kent oluşturuldu Binlerce yıldır korunabilmiş mekânsal ve alansal dokunun yok olacağını toplumsal ve mekânsal yıkımla birlikte ekolojik yıkım olacağını belirttik ki nihayetinde her taraf betonlaştırıldı tabirlerini kullanan Şerefhan Aydın hak sahiplerinin borçlandırıldığına dikkat çekti ve Her ay 4 bin 300 TL taksit ödemek zorunda bırakılan yurttaş bu ölçüsü ödeyemeyecek dedi
UCUZA ALINAN MÜLK ZENGİNE SATILACAK
Mimar Aydın Bu durumda burada yapılan konutlar öngörüldüğü üzere zenginlere mi gidecek formundaki soruyu şöyle cevapladı Bu örnekte de görüldüğü üzere evet buralara artık ekonomik açıdan yoksullar yerleşemez yalnızca uzaktan seyre dalıp anılarını iç çekerek anımsayabilecekler Bu sistemin onlara sunduğu tek imkân bu Bu alanlara tartı ticari yapılar yapıldı ve yapılacak Bu kaidelerde yüksek bedelli bu yapılara yerleşmeleri imkansız bir durum Münasebetiyle ucuza yurttaştan alınan mülkler zengine sunulacak Devlet burada yurttaştan aldığı mülklerden dayanılmaz para kazandı ve kimilerine da kazandırttı
SUR UN RUHUNA SERT DARBE VURULDU
Şerefhan Aydın a Yapıları gezebildiniz mi Sur un ruhuna uygun yapılar inşa edildi diyebilir misiniz diye sorduk Aydın Sur un ruhuna dokunamazlar lakin sert bir darbe vuruldu diyerek şöyle devam etti
Evet gördüm bazalt makyajlı villalar üretilmiş Kaplama olan bazaltı sökersen dünyanın rastgele bir yerine uyarlanabilecek yapılar yapılmış Tarihi Sur konutunun çok âlâ reklamının yapıldığını lakin çok makus bir iş çıkarıldığını gördük Aslında bu yıkım alanında akıl hocalığı yapan Diyarbakır eski AKP milletvekili tıpkı vakitte mimar olan hanımefendinin de işi eline yüzüne nasıl bulaştırdıklarının itirafını yaptığını duyduk Yeniden olan bu kente oldu dönemsel olarak kente göstermelik vekillik yapıp sonra kendinde Sur u bir oyun hamuru üzere evirip çevirme hakkını görenler kendi konumlarını koruyorlar fakat bir eksikle tabi varsa vicdanlarını yitirerek Özcesi tarihi Sur konutunun makûs bir taklidi yapılmış diyebilirim
DÜZGÜNLEŞTİRME YAPILABİLİR
Sur un eski haline dönmesinin mümkün olmadığını belirten Aydın Ancak ileride bugünkü durumdan çok daha uygun bir seviyeye çekilebileceğine inanıyorum dedi ve kelamlarına şöyle devam etti Yanlış beşerlerle gerçek iş yapılmaz Bu anlayışın gitmesi sonrası kentin ilgili tüm dinamikleri bir ortaya gelerek bu yapısal ve toplumsal yıkımın kısmi olarak onarılabileceğini düşünüyorum Tam manasıyla eski hale dönüştürmek maalesef artık mümkün değil Lakin bugünkü durumdan çok daha güzel bir seviyeye çekilebileceğine inanıyorum Sur a dair tüm çalışmalar yıkım ve imaller durdurulur Tez kamulaştırmalar iptal edilir Kelam hakkı olan Surlu ve kentin ilgili tüm dinamikleri bir ortaya gelir Muhafaza Maksatlı İmar Planı revize edilir Mevcut yapılara dair çok boyutlu bilimsel ve teknik tartışmalar yürütülür Bu süreç sonunda Sur a dair yapılacaklara daima birlikte karar verilir Evet kötücül anlayışın hâkim olduğu bu vakitlerde dediklerimin gerçekleşmesinin güç bir kurgu olduğunu biliyorum lakin ilerde bu kurgumun gerçekleşeceğine dair umutluyum