Türkiye iktisadı uzun mühlet evvel kapıldığı anaforun içinde gün geçtikçe tabana gerçek gidiyor Son olarak Küçükyalı escort bedelsiz TL düşük ithalat ve sonuçta düşük cari açık siyaseti iflas etti Cari açık artarken TL kıymetinin pul olduğuyla kaldı Mart ayı itibariyle cari açık 24 2 milyar dolara yükseldi Kartal escort bayan Ekonomistlere nazaran açığın yıl sonunda 45 milyar dolar düzeyine gelmesi bekleniyor Türkiye İstatistik Kurumu’nun hesaplamasına nazaran dahi yüzde 70’i bulan enflasyon ve daima el yükselten hayat pahalılığı da iktisat siyasetinin Escort Suadiye bir öteki yakıcı sonucu oldu Geçen haftadan itibaren yine hareketlenen döviz kurları ise 16 liraya yalnızca bir adım ötede
Pekala Türkiye iktisadını nasıl bir süreç bekliyor Döviz kurlarındaki dalgalanma nasıl bir seyir izleyecek Global merkez bankalarının enflasyona karşı attığı adımların ne üzere yansımaları olacak
KONUTTAKİ HESAP ÇARŞIYA UYMADI
Gazete Duvar’ın sorularını yanıtlayan milletlerarası iktisat ve finans uzmanı Dr Murat Kubilay öncelikle hükümetin uyguladığı yüksek döviz kuru siyasetinin maksadını ve geldiği durumu şöyle özetledi
Yüksek döviz kuruna dayalı sistemde hane halkının satın alma gücü düşecekti hasebiyle ithal talebi azalacaktı buna karşılık işgücü maliyeti kiralar topraklar ucuzlayacağı için de üretim öne çıkıp ihracat artacaktı Ancak Ukrayna savaşıyla birlikte emtia fiyatları ile güç maliyetlerindeki önemli artışlardan ötürü bu durum öngörülenden daha kısa müddette ömrünü tamamladı Haliyle geriden gelen enflasyon artışıyla düşünüldüğü kadar iktisatta rekabetçi güç oluşturulamadı İhracat beklenen sıçramayı yapamadığı üzere güçten ötürü da ithalat istenildiği kadar düşürülemedi Bunun sonucunda da cari açık tekrar artınca kur üzerinde baskı oluşmaya başladı Oluşan tabloyu dengeleyebilecek bir sermaye girişi de yaşanmadı Turizmden beklenen gelirlerin bir kısmı gelse de yalnızca bugüne kadar durumu ötelemeyi başardı
ÖDEME EZASI TEHLİKESİNİ GÖRÜP YAVAŞ YAVAŞ VAZGEÇTİLER
(Döviz nereye koşuyor Aslında dolar kuru 15 liraya ulaştıktan sonra iktisat idaresinin yavaş yavaş satıştan vazgeçip kuru hür bırakması eldeki satabileceği alanın daralmasını görmesi ve bunun çok daha tehlikeli yerlere geleceğini fark etmesiydi Yani Türkiye’nin dış borç 441 milyar dolar ve ithalat yükümlülüklerini ödemekte kasvet yaşayabileceğini görüp çekilmesiyle gerçekleşti son hareketlilik Muhtemelen farklı bir seviyede tekrardan dolar kurunu sabitlemek isteyeceklerdir o baskıyı en azından 1 lira gevşeterek yeni barajın 16 lira düzeyine yükseltilmesi çözebileceklerini düşünüyorlardır lakin döviz açığının nedenleri daha yapısal olduğu için bu da kalıcı başarılı olmayacaktır Bu noktada seviyeyi dolar kuru ne kadar aşağıda yaparlarsa ömrü o kadar kısa olacak fakat daha yukarlardaki bir sayısı savunma çizgisi üzere seçerlerse süreci bir müddet daha götürebilirler
BİR KUR ŞOKU DAHA MUHTEMELEN YAŞAYACAĞIZ
Öte yandan Ukrayna savaşının yarattığı bilhassa büyük ithalat artışı artı global merkez bankalarının son 40 yılın en yüksek enflasyonuna daha agresif formda cevap verme istekleri Türkiye’nin bu halde yapay siyasetlerle süreci bir yıl daha götürmesini engellemiş oldu Kur artışlarının üzerine yine bir kur şoku da muhtemelen yaşayacağız Şu anda kur şoku yaşamadığımız yalnızca dövizdeki arz talep istikrarından dolayı doların hafif hafif arttığı biçiminde pahalandırmak gerekiyor Lakin geçen yıl kasım aralık aylarında yaşadığımıza emsal bir durum önümüzdeki haftalarda gerçekleşebilir Ha bu ortada Merkez Bankası Para Siyaseti Konseyi’nin toplantıları da var burada telafi edici birtakım geri adımlar atılırsa daha müspet bir durum gerçekleşebilir Bu adımlar ne olabilir Bu saatten sonra ya daha olağan siyasetlere geçiş ya da sermayenin serbestisini daha engelleyici siyasetler tercih edilecek Yahut dışarıdan döviz kaynağı bulunacaktır Ancak uzun yıllardan beri işte Körfez bölgesinden Uzakdoğu’dan çok paraların geleceğine dair daima kent efsaneleri çıkar lakin bunlar hiç gerçekleşmedi Kolay kolay da ikili mutabakatlar Türkiye’nin muhtaçlığını karşılayacak seviyede olmayacaktır Hasebiyle da belirli bir yerden sonra tekrar tıkanma olacak ve yeni bir şok yaşayacak üzereyiz
MERKEZ BANKASI’NIN SATILABİLİR SEVİYEDE 10 15 MİLYAR DOLARI KALDI
(Merkez Bankası’nın artık dövizi baskılayacak rezervinin de tükenme noktasına geldiği tartışmaları üzerine Merkez Bankası rezervinde satılabilir seviyede 10 15 milyar dolar seviyesinde bir para kaldı Öte yandan turizm gelirlerinin bir kısmı da önden geliyor yani onlara karşın durumun bu olması muhtemelen bu parayı da çabucak 15 lira düzeyinde heba etmeyelim ileride daha güç günler için saklayalım demelerine neden oldu Aslında Merkez Bankası turizmden gelen paranın bir kısmını sattı bile Münasebetiyle o kaynak da düşünülenden daha erken tükeniyor Yeniden bir müddet daha bunu öteleyebilir iktidar lakin önünde sonunda kaçınılmaz durum gerçekleşecek Bu iş tehlikeli yerlere kadar gelecek evvelkilerden çok daha farklı olacak Yalnızca enflasyon değil finansal sistem de sarsılacak
Özetle bu kadar daima açık veren bir iktisadın zati taşıma suyla değirmeni döndürmesi sağlanamaz
(Sermaye denetimi tartışmalarına ait Bunun üzerine fazla yorum yapmak istemiyorum sermaye serbestisi daha da kısıtlanabilir diyebilirim
ENFLASYONDA GÜZELLEŞME BEKLEMEK ÇOK OPTİMİSTLİK OLUR
(Enflasyondaki gidişat Yeni bir kur atağı yaşanmadığı sürece enflasyon daha makul adımlarla yükselmeye devam edecek Enflasyonda bir düzgünleşme beklemek çok optimistlik olur Nasıl o denli bir güzelleşme gelebilir Bütün dünya konjonktüründe bir anda uygun bir gelişme olur lakin o denli gerçekleşebilir Bu da artık Ukrayna savaşı bitse dahi Rusya’nın petrol ve gazı dışarıda bırakılmak istendiği için pek de mümkün gözükmüyor Hasebiyle çok uç faktörlere bağlı öbür türlü bir güzelleşme mümkün değil
DIŞ FİNANSMAN KAYNAKLARI DARALACAK
(ABD Merkez Bankası’nın faiz artırımı ve sıkı para siyasetinin ekonomilere yansıması Birinci bakışta ABD iktisadı çok güçlü münasebetiyle asıl sorunu enflasyona odaklanmak durumunda Lakin enflasyonla çaba nedeniyle ilerleyen aylarda ekonomik büyümesinde meseleler yaşayacak Bu tip devirlerde ABD yüksek faiz verebildiği için Türkiye üzere riskli ülkelere para gitmek istemeyecek haliyle Türkiye’nin de dış finansman kaynakları daralacak daraldığı için de dış finansmanla döndürmeye çalıştığı büyümesi de uygunca zayıflayacak