Kur muhafazalı mevduat uygulamasının yanısıra Merkez Bankası müdahale gayeli kamu bankaları üzerinden döviz satışına devam ediyor. Merkez Bankası tarafından dün yayınlanan haftalık istatistiklere nazaran swap (ödünç alınan para) hariç net rezerv eksi 47,6 milyar dolar. 15-29 Nisan haftası datalarına göreyse iki haftada toplam rezerv 5,4 milyar dolarlık erimeyle 112,3 milyar dolardan 106,87 milyar dolara geriledi.
Merkez Bankası’nın müdahale hedefle sattığı döviz ölçüsü ise açıklanmıyor. Fakat ekonomist Haluk Bürümcekçi, 2019 Mart ayında başlayan ve 128 milyar dolara kadar ulaşan rezerv erimesini takip ettiği üzere bu yıl yapılan değişimleri de datalarla ortaya koydu. Bürümcekçi’nin yaptığı hesaplamalara nazaran bu yılın birinci çeyreğinde yaklaşık 24 milyar dolar müdahale emelli satış yapıldı.
HESAP NASIL YAPILDI?
Dünya gazetesinden Şebnem Turhan’ın sorularını yanıtlayan Bürümcekçi’nin hesabına nazaran reeskont kredilerinden birinci çeyrekte 4.9 milyar dolarlık bir katkı sağlandı rezervlere. Kur muhafazalı mevduatta dövizden dönüşten gelen ölçü ise yaklaşık 28.6 milyar dolar düzeyinde. KİT’lere 12.8 milyar dolar döviz satılırken swaplardan 2.4 milyar dolar düşüş, Hazine süreçlerinden 1.2 milyar dolarlık azalma var. İhracat bedellerinin yüzde 25’i hariç tutulduğunda memleketler arası net rezervlerin 17,1 milyar dolar birinci çeyrekte artması gerekiyordu. Lakin resmi datalara nazaran artış 7.8 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Yani 9.3 milyar dolar daha az artış oldu. Buna Bürümcekçi yaklaşık olarak her ay 5 milyar dolar düzeyinde ihracat bedeli eklendiğinde artışın yaklaşık 32.1 milyar dolar olması gerektiğini yani bunun da 24.3 milyar dolarlık fark yarattığını vurguladı.
Bu hesap, yaklaşık olarak 24,3 milyar dolarlık rezervin kamu bankaları eliyle yahut Merkez Bankası tarafından döviz piyasalarına müdahale için kullanıldığını ortaya koyuyor.
‘YANLIŞ SİYASET DOLARA REKOR KIRDIRDI’
Merkez Bankası’nın çok daha güçlü rezervleri olduğunu ve geçen yıllarda çok harcandığını belirten Bürümcekçi’ye nazaran bu siyaset doların tarihi düzey olan 18 lirayı görmesine yol açtı. “Çok harcandı üzücü da patladı sonunda” diyen Bürümcekçi “Hiç yapmasanız bunları dolara/TL 18’e gelmezdi tahminen lakin 18’e vurdurdunuz. Hiç olmayacak bir yere geldi. Artık de olağanda gerçek kur olarak yetiyor olması lazım fakat enflasyon çok yüksek olduğu için zorluyor. Enflasyonu düzeltmeden kuru tutmak çok daha sıkıntı olur. Sisteme yönelik zamanlama için bir şey diyemem fakat bu türlü bir şey sürdürülemez. Fakat ömrünü uzatacak şeyler olabiliyor. KKM’nin bir anda çıkması oyun değiştirdi. Artık tahminen enflasyon muhafazalı tahvil bir mühlet yönetim ettirecek. Ve vakit kazandıracak. Rusya Ukrayna krizi çıkmasa çok daha rahat sürdürülebilirdi. Artık bilemiyoruz tahminen âlâ bir şok da olabilir” değerlendirmesinde bulunu.
